Đổi mới tư duy từ việc chấp nhận rủi ro
Một trong những điểm nghẽn kéo dài của hoạt động khoa học, công nghệ ở nước ta là thiếu vắng cơ chế pháp lý rõ ràng về việc chấp nhận rủi ro và độ trễ trong nghiên cứu. Tâm lý sợ trách nhiệm, né rủi ro làm thui chột những ý tưởng sáng tạo khiến nhiều nhà khoa học, đơn vị nghiên cứu không dám vượt ra khỏi vùng an toàn.
Dự thảo Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo đang được Quốc hội bàn thảo đề cập tới quy định chấp nhận rủi ro được kỳ vọng là bước đột phá quan trọng về tư duy quản lý, mở đường cho nền khoa học nước nhà thực sự cất cánh.
Rủi ro trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo có nghĩa là cá nhân, tổ chức sử dụng ngân sách nhà nước để nghiên cứu khoa học, quá trình nghiên cứu đúng, chi tiêu theo quy định, nhưng cuối cùng kết quả không như dự kiến. Trên thực tế, rủi ro là điều không thể loại bỏ trong nghiên cứu khoa học, nhất là với những lĩnh vực công nghệ cao, các dự án có tính tiên phong. Các quốc gia phát triển như Mỹ, Đức, Hàn Quốc... đều có cơ chế chia sẻ rủi ro trong nghiên cứu để khuyến khích sáng tạo và thử nghiệm. Việc dự thảo Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo đưa nội dung “chấp nhận rủi ro trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo” đang nhận được sự ủng hộ rất cao từ giới nghiên cứu, cộng đồng doanh nghiệp và các nhà hoạch định chính sách.
![]() |
Sinh viên Trường Đại học Công nghệ (Đại học Quốc gia Hà Nội) tham quan và học tập tại phòng thí nghiệm ở cơ sở Hòa Lạc. Ảnh: baotintuc.vn |
Cụ thể, Điều 9 của dự thảo luật quy định, “tổ chức, cá nhân thực hiện nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo không bị truy cứu trách nhiệm hành chính hoặc trách nhiệm dân sự đối với thiệt hại gây ra cho nhà nước nếu đã tuân thủ đầy đủ quy trình, quy định trong quá trình triển khai và không có hành vi gian lận, vi phạm pháp luật hoặc sử dụng sai mục tiêu, phạm vi kinh phí”. Bên cạnh đó, không chỉ dừng lại ở đội ngũ nhà khoa học, quy định này còn bao phủ cả các doanh nghiệp sử dụng vốn nhà nước tham gia đổi mới công nghệ và cả người phê duyệt, quản lý nhiệm vụ khoa học, công nghệ nếu đã thực hiện đầy đủ quy định quản lý nhiệm vụ, quy trình và nội dung nghiên cứu.
Thảo luận tại tổ về nội dung này, đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy (đoàn Bến Tre) bày tỏ sự đồng tình khi dự thảo luật đã cụ thể hóa các chính sách kích thích khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học. Điều này sẽ giúp các cá nhân, tổ chức mạnh dạn hơn trong việc theo đuổi những ý tưởng mới, những nghiên cứu mang tính đột phá. Tuy nhiên, đại biểu đề nghị cần phân loại tùy nhóm và lĩnh vực cũng như mức độ thì mới áp dụng chấp nhận rủi ro; đồng thời cần có chế tài để quản lý, nếu không sẽ khó kiểm soát. Có ý kiến cũng cho rằng, việc giao Chính phủ quy định chi tiết về tiêu chí rủi ro được chấp nhận, quy trình đánh giá tuân thủ và cơ chế bảo vệ là cần thiết để ngăn chặn tình trạng lạm dụng chính sách, biến rủi ro khoa học thành “lá chắn” cho yếu kém hoặc tiêu cực.
Chấp nhận rủi ro trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là cơ sở pháp lý quan trọng giúp giải phóng tư duy sợ trách nhiệm, khuyến khích đổi mới sáng tạo có kiểm soát rủi ro, đồng thời bảo đảm minh bạch và kỷ luật trong sử dụng ngân sách nhà nước. Chính sách này nếu được triển khai đúng đắn sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế dựa trên tri thức và sáng tạo.
VŨ DUNG
Tin mới
Nhiều cửa hàng công khai bán hàng thời trang giả tại các tuyến phố du lịch ở Đà Nẵng
Chiều 20/5, dưới sự giám sát của Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, các tổ công tác thuộc Chi cục Quản lý thị trường thành phố Đà Nẵng đã tiến hành kiểm tra nhiều cửa hàng thời trang có dấu hiệu kinh doanh hàng hóa giả mạo các nhãn hiệu nổi tiếng tại các tuyến phố du lịch trung tâm Thành phố.
Ninh Thuận: Phát hiện gần 1.000 sản phầm quần áo không rõ nguồn gốc bán qua ZALO, FACEBOOK.
Đội Quản lý thị trường (QLTT) số 4, Cục QLTT tỉnh Ninh Thuận vừa tiến hành xác minh và tổ chức kiểm tra đột xuất cơ sở bán hàng online qua các kênh zalo, Facebook, phát hiện lượng lớn quần áo vi phạm.
Nghệ An: Tăng cường và xử lý nghiêm các hành vi kinh doanh hàng giả và gian lận thương mại trên địa bàn huyện Thanh Chương
Ngày 19/5/2025, Đội QLTT số 8, Cục QLTT tỉnh Nghệ An đã ra Quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Hộ kinh doanh B.V.P có địa chỉ tại Khối 11, thị trấn Dùng, huyện Thanh Chương với mức phạt tiền 10 triệu đồng về hành vi kinh doanh hàng giả mạo nhãn hiệu.
Lào Cai: Tạm giữ lượng lớn thực phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ
Thực hiện Công điện số 65/CĐ-TTg ngày 15/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ; Chỉ thị số 13/CT-TTg ngày 17/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ; Kế hoạch số 227/KH-UBND ngày 19/5/2025 của UBND tỉnh Lào Cai mở cao điểm đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trên địa bàn tỉnh Lào Cai và chỉ đạo của Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Lào Cai mở đợt cao điểm đấu tranh, kiểm tra, xử lý vi phạm về thuốc, sữa, sản phẩm bảo vệ sức khoẻ giả, không rõ nguồn gốc xuất xứ trên địa bàn tỉnh Lào Cai năm 2025.
Trên 5.000 đồ chơi trẻ em có dấu hiệu nhập lậu, không rõ nguồn gốc xuất xứ bị thu giữ
Đội Quản lý thị trường số 1 - Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Ninh Bình phối hợp cùng Phòng An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao - Công an tỉnh Ninh Bình kiểm tra và xử lý cơ sở kinh doanh đồ chơi trẻ em có hành vi kinh doanh hàng hoá nhập lậu và kinh doanh hàng hoá không rõ nguồn gốc, xuất xứ.
Lạng Sơn: Phát hiện, xử lý nhiều vụ vi phạm nghiêm trọng liên quan đến khai báo sai lệch về hàng hóa quá cảnh
Trong thời gian từ ngày 14 đến 21/5/2025, Chi cục Điều tra chống buôn lậu (Cục Hải quan) phối hợp với Đội Kiểm soát chống buôn lậu số 1 và Hải quan khu vực VI liên tiếp phát hiện, xử lý nhiều vụ vi phạm nghiêm trọng liên quan đến khai báo sai lệch về hàng hóa quá cảnh tại cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị và Chi Ma (tỉnh Lạng Sơn).