• Click để copy

Tháo gỡ điểm nghẽn thể chế từ việc xây dựng, thực thi pháp luật

Phát biểu tại phiên khai mạc kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XV vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, 3 điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là thể chế, hạ tầng và nhân lực, trong đó, thể chế là “điểm nghẽn của điểm nghẽn”…

Có thể hiểu thể chế là hệ thống các cơ chế, chính sách, nguyên tắc, quy định, luật lệ... để định hướng sự phát triển của một tổ chức nói riêng hay một nhà nước nói chung. Pháp luật là thành phần quan trọng nhất tạo nên thể chế, do vậy, để tháo gỡ điểm nghẽn thể chế, cần tập trung vào việc xây dựng, thực thi pháp luật sao cho hiệu quả.

Những năm qua, việc xây dựng, ban hành, thực thi pháp luật của nước ta đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Theo đó, hệ thống pháp luật đã không ngừng được xây dựng, củng cố, hoàn thiện. Nếu như trước đây, luật chủ yếu được chú trọng xây dựng trong lĩnh vực kinh tế thì đến nay, hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội đều đã có luật để điều chỉnh. Hệ thống pháp luật cơ bản đã thể chế hóa đầy đủ, đúng đắn đường lối, chủ trương của Đảng, góp phần quan trọng phát triển kinh tế-xã hội, xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Tháo gỡ điểm nghẽn thể chế từ việc xây dựng, thực thi pháp luật
Quang cảnh một phiên họp tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV. Ảnh: quochoi.vn 

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, vẫn còn không ít tồn tại, hạn chế từ việc xây dựng cho đến thực thi pháp luật. Điển hình như chất lượng biên soạn một số luật chưa cao nên “tuổi thọ” ngắn, có những luật mới ban hành một vài năm đã phải sửa đổi, bổ sung; còn tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn, chưa đồng bộ giữa các văn bản luật, tình trạng xây dựng luật kiểu “cuốc giật vào lòng”, cài cắm yếu tố lợi ích cục bộ của bộ, ngành được giao xây dựng dự thảo luật…

Bên cạnh đó, một hạn chế kéo dài nhiều năm nay nhưng chưa được khắc phục, đó là tình trạng chậm triển khai luật. Đa số các luật đều cần văn bản dưới luật để hướng dẫn thi hành nhưng việc ban hành các văn bản này lại không kịp thời, khiến luật bị “treo”.

Một ví dụ “nóng hổi” là việc chậm ban hành văn bản hướng dẫn Luật Đất đai số 31/2024/QH15. Luật Đất đai số 31/2024/QH15 được Quốc hội khóa XV thông qua ngày 18-1-2024, dự kiến có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2025. Tuy nhiên, do tầm quan trọng của luật và việc sớm triển khai luật vào cuộc sống sẽ tạo cơ sở quan trọng tháo gỡ những hạn chế, bất cập, điểm nghẽn trong lĩnh vực đất đai nên Thủ tướng Chính phủ đã đề xuất, được Quốc hội cho phép để Luật Đất đai số 31/2024/QH15 có hiệu lực từ ngày 1-8-2024 (có hiệu lực sớm hơn 5 tháng).

Chính phủ rất quyết liệt, nhưng “trên nóng, dưới lạnh”, nhiều địa phương chưa tích cực, chủ động, hậu quả là việc ban hành các văn bản quy định chi tiết thi hành luật rất chậm. Trước tình trạng này, mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã phê bình nghiêm khắc chủ tịch HĐND, chủ tịch UBND 6 tỉnh, thành phố; yêu cầu kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân để xảy ra việc chậm trễ, khiến Luật Đất đai chưa thể thực thi tại địa phương…

Về vấn đề xây dựng pháp luật, cũng trong bài phát biểu tại phiên khai mạc kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XV, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm (nay là Tổng Bí thư) thẳng thắn nhìn nhận: “Chất lượng xây dựng, hoàn thiện pháp luật chưa đáp ứng nhu cầu của thực tiễn, một số luật mới ban hành đã phải sửa đổi, các quy định chưa thực sự đồng bộ, còn chồng chéo, nhiều quy định còn khó khăn, cản trở việc thực thi, gây thất thoát, lãng phí các nguồn lực, chưa tạo môi trường thực sự thuận lợi để thu hút các nguồn lực của các nhà đầu tư trong và ngoài nước, khơi thông nguồn lực ở trong dân… Tổ chức thực thi pháp luật, chính sách vẫn là khâu yếu…”.

Để từng bước nâng cao chất lượng xây dựng, thực thi pháp luật, góp phần tháo gỡ điểm nghẽn thể chế, cần phải đổi mới công tác lập pháp. Trước hết, phải thay đổi tư duy làm luật theo hướng luật không chỉ để quản lý mà phải kiến tạo cơ chế, môi trường nhằm khuyến khích sự phát triển, sáng tạo, giải phóng sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực của xã hội. Điều này cũng đặt ra yêu cầu phải xóa bỏ tư duy “không quản được thì cấm” trong làm luật, vì “cấm” những vấn đề mang tính quy luật, tất yếu khách quan sẽ tạo ra môi trường hoạt động “chui”, trói chặt tinh thần sáng tạo, sự phát triển của các nhân tố mới, tích cực.

Cùng với đó, đội ngũ xây dựng luật phải thực sự là những con người có trình độ, là chuyên gia trong từng lĩnh vực, có đạo đức, phẩm chất tốt, được làm việc trong môi trường chuyên nghiệp, chế độ đãi ngộ tốt, không chịu bất cứ áp lực, sự ràng buộc nào để có thể làm sai lệch nội dung luật theo chiều hướng tiêu cực.

Việc thẩm định, thông qua luật phải được tiến hành khoa học, khách quan, huy động được trí tuệ tập thể. Các đại biểu Quốc hội, chuyên gia, nhà khoa học, cơ quan chức năng… phải phát huy cao độ tinh thần trách nhiệm, không ngại va chạm để đóng góp xây dựng luật với chất lượng tốt nhất, loại bỏ sự chồng chéo, xung đột, lợi ích nhóm…

Muốn luật nhanh đi vào cuộc sống, có “tuổi thọ” cao, luật phải hài hòa giữa hai yếu tố: Vừa tránh tình trạng quy định quá chi tiết, dài dòng, nhất là những nội dung chưa rõ, thường xuyên biến động, nhưng đồng thời cũng không để xảy ra tình trạng quy định quá chung chung, khó hiểu, phải có nhiều văn bản dưới luật hướng dẫn… Mặt khác, phải gắn trách nhiệm của từng bộ, ngành, địa phương trong việc tổ chức hướng dẫn, triển khai thi hành luật.

TRUNG PHƯƠNG

Tin mới

Khai mạc triển lãm ảnh đồng bào dân tộc thiểu số tại TP Hồ Chí Minh
Khai mạc triển lãm ảnh đồng bào dân tộc thiểu số tại TP Hồ Chí Minh

Ngày 22-11, tại đường Nguyễn Huệ (quận 1), UBND TP Hồ Chí Minh tổ chức khai mạc triển lãm ảnh “Đồng bào các dân tộc bình đẳng, đoàn kết, năng động sáng tạo, xây dựng và phát triển TP Hồ Chí Minh văn minh, hiện đại, nghĩa tình”, chào mừng Đại hội Đại biểu các dân tộc thiểu số TP Hồ Chí Minh lần thứ IV năm 2024.

Mở cửa phòng trưng bày “Hiểu hàng thật - Tránh hàng giả”
Mở cửa phòng trưng bày “Hiểu hàng thật - Tránh hàng giả”

Nhân dịp kỷ niệm Ngày Phòng chống hàng giả - hàng nhái (29/11), sáng ngày 22/11/2024, tại số 62 Tràng Tiền, Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội, Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT) tổ chức mở cửa Phòng trưng bày với chủ đề “Hiểu hàng Thật - Tránh hàng Giả”.

Một số quy định mới về hệ thống đảm bảo gỗ hợp pháp Việt Nam
Một số quy định mới về hệ thống đảm bảo gỗ hợp pháp Việt Nam

Ngày 30 tháng 9 năm 2024, Chính phủ ban hành Nghị định số 120/2024/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 102/2020/ NĐ-CP ngày 01 tháng 9 năm 2020 của Chính phủ quy định hệ thống bảo đảm gỗ hợp pháp Việt Nam.

Bộ Tư pháp đề xuất 7 lĩnh vực người có chức vụ, quyền hạn không được thành lập doanh nghiệp sau khi thôi chức vụ
Bộ Tư pháp đề xuất 7 lĩnh vực người có chức vụ, quyền hạn không được thành lập doanh nghiệp sau khi thôi chức vụ

Bộ Tư pháp đang dự thảo Thông tư quy định danh mục các lĩnh vực và thời hạn người có chức vụ, quyền hạn không được thành lập, giữ chức danh, chức vụ quản lý, điều hành doanh nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, công ty hợp danh, hợp tác xã sau khi thôi chức vụ thuộc phạm vi quản lý của Bộ Tư pháp.

Trường Đại học đầu tiên của Việt Nam đạt chứng chỉ công trình xanh
Trường Đại học đầu tiên của Việt Nam đạt chứng chỉ công trình xanh

Ngày 22-11, Trường Đại học Anh quốc Việt Nam (BUV) cho biết đã chính thức trở thành trường đại học đầu tiên của Việt Nam được nhận chứng chỉ EDGE (Hệ thống chứng nhận công trình xanh).

TP Hồ Chí Minh xử lý nghiêm vi phạm trong kinh doanh xyanua
TP Hồ Chí Minh xử lý nghiêm vi phạm trong kinh doanh xyanua

Chiều 21-11, Thượng tá Nguyễn Thăng Long, Phó trưởng phòng Tham mưu, Công an TP Hồ Chí Minh thông tin: Để phòng ngừa, đấu tranh hiệu quả với tội phạm liên quan đến sử dụng hóa chất, Công an thành phố đã triển khai kế hoạch tăng cường công tác phòng ngừa, quản lý, đấu tranh, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến kinh doanh hóa chất nguy hiểm, độc hại trên địa bàn thành phố.