Thuốc và thực phẩm chức năng giả: "Ác mộng" đánh cắp sức khỏe người Việt

Lạc lối trong “ma trận” thực phẩm chức năng

Vừa bước vào một tiệm thuốc nằm trong con hẻm nhỏ gần dãy trọ sinh viên tại quận Gò Vấp (TP Hồ Chí Minh), chúng tôi đã cảm thấy choáng ngợp trước hàng dãy kệ cao ngất, sáng choang đèn điện, bày la liệt đủ loại sản phẩm. Tôi muốn tìm một loại thực phẩm chức năng để hỗ trợ thị lực, nhưng chỉ sau vài phút, tôi đã thấy mình hoàn toàn lạc giữa một "ma trận" không lối thoát. Chỉ một nhu cầu cần thực phẩm chức năng để hỗ trợ thị lực, nhưng nhân viên bày ra trước mắt tôi hàng tá loại to nhỏ khác nhau, với nhiều mức giá khác nhau từ vài trăm ngàn cho tới tiền triệu, cùng xuất xứ vô cùng đa dạng.

Cũng đang tìm mua thực phẩm chức năng hỗ trợ cho con bị kén ăn, suy dinh dưỡng, chị N.T.L (ngụ Gò Vấp) chung nỗi hoang mang: "Quá nhiều loại giá, quá nhiều thương hiệu khiến tôi vô cùng bối rối. Dù đã tìm hiểu vài sản phẩm trước đó, tôi vẫn rất băn khoăn khi có quá nhiều lựa chọn, vì theo người bán thì sản phẩm nào cũng tốt”.

Không chỉ vậy, thực phẩm chức năng hiện cũng đang được bày bán tràn lan ở khắp mọi nơi, từ các cửa hàng tiện lợi, siêu thị mini, cửa hàng mỹ phẩm… Nhiều điểm bán hàng và hàng loạt sản phẩm thực phẩm chức năng đa dạng mẫu mã, công dụng đang đẩy người tiêu dùng vào một "ma trận" thực phẩm chức năng thật - giả lẫn lộn, với những nỗi lo và sự hoang mang không ngừng.

Bước vào một cửa hàng mỹ phẩm nằm tại quận 3 (TP Hồ Chí Minh), tôi dễ dàng tìm thấy một kệ hàng bày đủ loại thực phẩm chức năng, từ vitamin tổng hợp, bổ não, tăng cường thị lực đến các sản phẩm giảm cân, làm đẹp da. Khi tôi hỏi về tác dụng phụ khi sử dụng sản phẩm, nhân viên cửa hàng chỉ tư vấn qua loa: "Chị yên tâm, em cũng sử dụng sản phẩm này rồi và cũng nhiều người sử dụng rồi nên không sao hết chị ạ". Nhân viên tại điểm bán này không được đào tạo bài bản về y dược, nhưng những lời giới thiệu "có cánh" vẫn được đưa ra một cách đầy tự tin, khiến việc tư vấn trở nên hời hợt và thiếu chính xác.

Khi tôi còn đang loay hoay lựa chọn, cô nhân viên lại tiếp tục "đánh đòn tâm lý" bằng hàng loạt chương trình khuyến mãi. “Hôm nay sản phẩm này giảm tới 77% lận chị ạ, giá cả phải chăng hơn nhiều”. Những con số khuyến mãi khổng lồ đầy hấp dẫn, đánh thẳng vào tâm lý chuộng hàng rẻ của người tiêu dùng. Nhưng mấy ai biết được rằng liệu những chương trình khuyến mãi này đã được các cơ quan chức năng phê duyệt hay chưa? Liệu chất lượng sản phẩm có được bảo đảm khi giá thành bị hạ xuống mức thấp như vậy? Hay đây chỉ là một chiêu thức để "đẩy" hàng tồn kho, hoặc tệ hơn là hàng kém chất lượng?

Hàng nghìn vỉ thuốc giả bị đổ bỏ ở huyện Bình Chánh, TP Hồ Chí Minh được người dân phát hiện vào ngày 6-6-2025.

Bên cạnh đó, vào ngày 6-6 vừa qua, hình ảnh hàng ngàn hộp thực phẩm chức năng giả bị đổ bỏ ở khu đất đường Nguyễn Văn Linh, ấp 12, xã Phong Phú, huyện Bình Chánh, TP Hồ Chí Minh được người dân và cơ quan chức năng phát hiện đã cho thấy bức tranh đáng báo động về nguồn hàng giả, hàng nhái bị hủy bỏ trước đợt quy quét mạnh hàng gian, hàng giả. Các sản phẩm này hướng tới đối tượng sử dụng là trẻ em, người bị suy nhược cơ thể, phụ nữ mang thai, phụ nữ cho con bú… Nhiều nơi bán hàng tìm cách tháo dỡ, tẩu tán, thậm chí trốn tránh trách nhiệm.  

 "Thuốc giả" đã vào người, ai là người bảo đảm quyền lợi cho người tiêu dùng?

Trong ngành dược phẩm và chăm sóc sức khỏe, nguyên tắc cốt lõi phải là đặt sự an toàn và lợi ích của người tiêu dùng lên hàng đầu. Thế nhưng các vụ việc vi phạm mới đây cho thấy có nhiều lỗ hổng trong quản lý thuốc chữa bệnh, thực phẩm chức năng trên thị trường. Năm 2024, tại TP Hồ Chí Minh, Sở Y tế TP Hồ Chí Minh đã tiến hành kiểm tra 174 cơ sở bán buôn thuốc, 344 cơ sở bán lẻ thuốc, 40 cơ sở bán buôn, cơ sở bán lẻ dược liệu; ban hành 151 quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế, xử lý 147 cơ sở với tổng số tiền xử phạt hơn 7 tỷ đồng. Trong quá trình kiểm tra, giám sát cơ sở kinh doanh dược, Sở Y tế TP Hồ Chí Minh đã phát hiện 8 cơ sở có kinh doanh thuốc giả, phát hiện 1 nhà thuốc có kinh doanh thuốc giả. Ngay sau đó, Sở Y tế đã lập hồ sơ chuyển Công an TP Hồ Chí Minh xử lý.

Đáng nói là, thuốc giả, thực phẩm chức năng giả, kém chất lượng lại được bày bán trên kệ hệ thống phân phối dược phẩm nổi tiếng của Công ty Cổ phần Dược phẩm Pharmacity. Vào ngày 28-4 vừa qua, thông tin Bộ Công an khởi tố và bắt giam ông Phạm Vũ Khiêm, Giám đốc Công ty Herbitech. Kết quả điều tra ban đầu cho thấy, Công ty Herbitech gia công và phân phối hơn 200 sản phẩm thực phẩm chức năng giả, với tổng giá trị lên tới hàng trăm tỷ đồng, chủ yếu gắn mác nhập khẩu từ Pháp, Đức, Mỹ. Giám đốc công ty Herbitech thừa nhận đã sửa phiếu kết quả thử nghiệm, giả mạo chỉ tiêu đạt để hợp thức hóa sản phẩm ra thị trường.

Cùng với các kênh tiêu thụ khác, các sản phẩm của Công ty Herbitech lại được bày bán trên các kệ hàng của hệ thống cửa hàng của Pharmacity. Cụ thể là những sản phẩm mang chính thương hiệu của chuỗi này như: PMC Hoạt Huyết, PMC Gingko Biloba, PMC Joint Care, PMC Liver Support, lại có nguồn gốc từ Công ty Herbitech, và gắn mác “nhãn hàng Pharmacity”. Sau khi bị cơ quan chức năng khởi tố vụ án liên quan Công ty Herbitech, đến ngày 13-5, Công ty Cổ phần Dược phẩm Pharmacity mới bắt đầu có động thái thu hồi và công bố hoàn tiền cho khách hàng. Hơn nữa, các loại sản phẩm gọi là thuốc, thực phẩm chức năng trên trước đó vẫn được Pharmacity tiếp thị, quảng bá rộng rãi. Trong thông báo của Công ty Cổ phần Dược phẩm Pharmacity có nêu rằng: “Để bảo đảm quyền lợi người tiêu dùng, Pharmacity cam kết thu hồi và hoàn tiền 100% cho tất cả khách hàng đã mua các sản phẩm liên quan Công ty Herbitech. Khách hàng có thể mang sản phẩm đến bất kỳ nhà thuốc Pharmacity nào để được hỗ trợ”.

Cửa hàng chuyên dụng y dược phẩm bày bán hàng trăm loại thuốc, thực phẩm chức năng tại TP Hồ Chí Minh.

Chị Nguyễn Thị Mai, phường 10, quận Gò Vấp, TP Hồ Chí Minh cho biết: Tôi rất hoang mang khi các sản phẩm giả, kém chất lượng lại được bày bán trên hệ thống phân phối nổi tiếng. Có phải doanh thu đang được ưu tiên hơn cả sức khỏe và tính mạng của khách hàng? Khi sai phạm của Công ty Herbitech bị cơ quan chức năng khởi tố nhưng mãi đến 13-5-2025, đơn vị này mới thông báo thu hồi sản phẩm, hoàn tiền cho khách hàng. Đến nay, Công ty này vẫn chưa công bố số liệu sản phẩm được thu hồi và giá trị hoàn tiền cho khách hàng đã mua và sử dụng.

Nhiều người tiêu dùng cho rằng, những loại thuốc giả mua và sử dụng ở hệ thống phân phối lớn là do tin tưởng ở thương hiệu. Các cơ quan chức năng có thể thu hồi sản phẩm, xử phạt vi phạm hành chính, nhưng hậu quả sức khỏe mà người tiêu dùng phải gánh chịu thì không thể nào khắc phục được. Tiền mất có thể kiếm lại, nhưng sức khỏe đã bị ảnh hưởng thì biết lấy gì để bù đắp. Hành vi vi phạm đã rõ ràng, đã bị xử phạt, nhưng với những sản phẩm đã "vào người", đã được tiêu thụ, thì ai sẽ bảo đảm quyền lợi và sức khỏe cho khách hàng. 

Bài và ảnh: BẢO NGÂN