Võ cổ truyền - Nguồn lực phát triển văn hóa, du lịch và con người Việt Nam

Đây không chỉ là phương tiện rèn luyện thể chất, bảo vệ Tổ quốc, mà còn là một di sản văn hóa phi vật thể độc đáo, mang trong mình những giá trị nhân văn sâu sắc, có khả năng lan tỏa mạnh mẽ trong xã hội và trên trường quốc tế.

Di sản văn hóa và sản phẩm du lịch đặc sắc

Võ cổ truyền Việt Nam là di sản văn hóa đặc sắc, phản ánh trí tuệ, tinh hoa và bản sắc dân tộc. Từ bài quyền, binh khí, trang phục, nghi lễ, đến lò võ, làng võ và võ miếu, võ cổ truyền không chỉ bảo tồn truyền thống, mà còn trở thành sản phẩm du lịch độc đáo, thu hút du khách trong nước và quốc tế.

Các bài quyền tiêu biểu như 18 bài quyền võ cổ truyền Việt Nam, cùng hàng trăm bài quyền của các môn phái, võ phái, và các bài võ dân tộc thiểu số như Dao quắm, khèn, gậy của Mông (Lào Cai), Long quyền và Võ sư Tử Mèo của Tày, Nùng (Lạng Sơn), đã trở thành trải nghiệm học võ - du lịch độc đáo, vừa bảo tồn di sản, vừa phát triển kinh tế địa phương.

Các võ sinh Câu lạc bộ Võ thuật chùa Long Phước biểu diễn côn pháp tới đông đảo du khách.

Nhiều di tích và lò võ cổ đã được khôi phục và nâng cấp, tiêu biểu như: Lò võ Tây Sơn (Bình Định cũ), Võ Miếu Thừa Thiên Huế. Phong trào võ dưỡng sinh và võ nhạc phát triển mạnh, thu hút đông đảo người trung niên, cao tuổi, phụ nữ và thanh thiếu niên, góp phần làm phong phú sản phẩm văn hóa - du lịch cộng đồng.

Tại nhiều địa phương như Bình Định (cũ), Quảng Ngãi, TP Huế, võ cổ truyền gắn với tour trải nghiệm, lớp học ngắn hạn, lễ hội - festival, mang đến cơ hội trực tiếp cho du khách xem biểu diễn, học võ và trải nghiệm động tác cơ bản. Điển hình là Lễ hội Tây Sơn - Bình Định, diễn ra hằng năm vào mùng 5 Tết Nguyên đán, thu hút hàng vạn lượt khách trong và ngoài nước.

Võ cổ truyền không chỉ là môn võ, mà còn là phương tiện rèn luyện sức khỏe, sự dẻo dai, kỷ luật và ý chí vượt khó. Khi đưa vào tour trải nghiệm, lớp học ngoại khóa hay câu lạc bộ, võ cổ truyền giáo dục thanh thiếu niên sự kiên nhẫn, tự tin và tinh thần chịu khó, là nền tảng để xây dựng con người Việt Nam toàn diện - thể chất, trí tuệ, tinh thần và nhân cách.

Võ đạo còn là kho tàng triết lý sống, đề cao nghĩa khí, tôn trọng, nhân ái và lấy chính nghĩa thắng tà. Thông qua các chương trình du lịch trải nghiệm, lễ hội, giao lưu võ đường, du khách và thế hệ trẻ tiếp nhận giá trị nhân văn, nuôi dưỡng tinh thần chính trực, trách nhiệm cộng đồng và tình yêu hòa bình.

Các bài quyền, thế võ, trang phục, nhạc nền, nghi lễ võ thuật chứa đựng yếu tố nghệ thuật - thẩm mỹ độc đáo. Khi đưa vào không gian du lịch, chúng trở thành sản phẩm biểu diễn hấp dẫn, nâng cao thị hiếu thẩm mỹ, khơi gợi trí tuệ cảm xúc và óc sáng tạo. Đây là cơ sở để Việt Nam biến võ cổ truyền thành thương hiệu văn hóa toàn cầu, tương tự taekwondo của Hàn Quốc hay kungfu của Trung Quốc.

Đòn bẩy du lịch và quảng bá quốc tế

Võ cổ truyền là công cụ quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam thân thiện, nhân văn, giàu bản sắc, đồng thời là kênh ngoại giao văn hóa hiệu quả. Hiện nay, võ cổ truyền Việt Nam đã có mặt ở gần 70 quốc gia, từ châu Á, châu Âu, châu Phi đến châu Mỹ, chứng tỏ sức lan tỏa mạnh mẽ và vai trò quan trọng trong quảng bá văn hóa.

Các giải đấu, lễ hội và liên hoan quốc tế về võ cổ truyền tiêu biểu có thể kể tới:

Năm 2018 - Giải vô địch thế giới võ cổ truyền  (Việt Nam nhất toàn đoàn với 25 huy chương vàng, 1 huy chương bạc, 8 huy chương đồng).

Năm 2019 - Liên hoan quốc tế võ cổ truyền Cúp Thăng Long (Hà Nội); Liên hoan Tinh hoa Võ Việt (Bình Định); Cúp Thế giới lần thứ nhất tại Pháp: Việt Nam giành 11 huy chương vàng, 1 huy chương bạc, 5 huy chương đồng; cử 2 đoàn sang châu Âu và Châu Phi.

Năm 2023 - Liên hoan quốc tế võ cổ truyền Việt Nam lần thứ VIII (Bình Định cũ): 1.200 võ sư, võ sinh từ 65 đoàn, gồm 16 đoàn quốc tế, trở thành cầu nối văn hóa, lan tỏa hình ảnh Việt Nam hòa bình, thân thiện và giàu bản sắc.

Năm 2024 – Giải thế giới VOCOTRUYEN - Việt Nam quy tụ 27 đoàn, 276 vận động viên, trong đó có 145 vận động viên Việt Nam.

Năm 2025 - Liên hoan quốc tế võ cổ truyền TP Hồ Chí Minh lần thứ VII: 132 đoàn, hơn 1.500 vận động viên từ Việt Nam và 8 quốc gia.

Các sự kiện này không chỉ thu hút khách du lịch, mà còn quảng bá văn hóa, phát triển kinh tế - xã hội địa phương, đồng thời nâng cao thương hiệu võ cổ truyền Việt Nam trên trường quốc tế.

Theo võ sư cao cấp Trần Duy Linh, Giám đốc Trung tâm Võ thuật cổ truyền Bình Định, phát triển du lịch võ thuật không chỉ bảo tồn di sản mà còn tạo công ăn việc làm cho võ sư, hướng dẫn viên, nghệ nhân; thúc đẩy dịch vụ lưu trú, ẩm thực, lưu niệm; góp phần ổn định kinh tế - xã hội. Đặc biệt, khi được quảng bá ra thế giới thông qua liên hoan, festival, sự kiện ngoại giao, võ cổ truyền trở thành công cụ sức mạnh mềm, góp phần xây dựng hình ảnh con người Việt Nam bản lĩnh, nhân văn, hòa hiếu mà kiên cường.

Để phát huy giá trị văn hóa và tiềm năng du lịch của võ cổ truyền Việt Nam, cần nâng cao nhận thức và truyền thông, đưa võ cổ truyền vào giáo dục, ngoại khóa, câu lạc bộ. Bảo tồn và khôi phục lò võ, bài quyền, võ miếu: Số hóa bài quyền, binh khí; phục hồi lò võ, di tích, làng võ để phục vụ học tập và trải nghiệm du lịch. Phát triển mô hình du lịch võ thuật đặc thù: Tour di sản, lễ hội, festival, trải nghiệm trực tiếp bài quyền, binh khí, workshop với võ sư.

Kết hợp nghệ thuật, văn hóa truyền thống và lịch sử: Biểu diễn nhạc dân tộc, thuyết minh lịch sử võ thuật, huyền tích, nhân vật. Liên kết liên ngành và quảng bá quốc tế: Hợp tác Sở Văn hóa, Thể thao, Du lịch, Bộ Ngoại giao, Liên đoàn võ thuật để tổ chức giải đấu, liên hoan quốc tế, giao lưu võ thuật. Đột phá ứng dụng chuyển đổi số: Số hóa bài quyền, huấn luyện trực tuyến, tour ảo, livestream giải đấu; quảng bá toàn cầu. Xây dựng thương hiệu văn hóa Việt Nam, đồng thời phát triển con người toàn diện - thể chất, trí tuệ, tinh thần, nhân cách.

Bà Nguyễn Thị Chiên, Phó trưởng phòng Thể thao cho mọi người, Cục Thể dục thể thao Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) nhấn mạnh: “Võ cổ truyền là nguồn lực chiến lược trong phát triển văn hóa, du lịch và xây dựng con người Việt Nam toàn diện. Khi kết hợp du lịch trải nghiệm, lễ hội, chuyển đổi số và hội nhập quốc tế, võ cổ truyền không chỉ bảo tồn di sản, mà còn trở thành sản phẩm du lịch đặc sắc, quảng bá hình ảnh Việt Nam giàu bản sắc, thân thiện, năng động và hội nhập toàn cầu”.

Bài và ảnh: HOA LƯ