Khẳng định vị thế trên bản đồ ghép tạng thế giới

Làm chủ kỹ thuật ghép đa tạng phức tạp bậc nhất thế giới

Ghép tạng không chỉ là một thành tựu y học mà còn là biểu tượng của sự nhân văn, khi một người ra đi vẫn có thể trao tặng cơ hội sống cho nhiều người khác. Các bác sĩ của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức vừa thành công trong ghép đồng thời khối tim-phổi đầu tiên tại Việt Nam. Với thành công này, các bác sĩ Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã đưa Việt Nam vào nhóm rất ít quốc gia làm chủ kỹ thuật ghép đa tạng phức tạp nhất thế giới, mở ra cơ hội sống mới cho bệnh nhân suy đa tạng.

Trong sự xúc động xen lẫn tự hào, Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức Dương Đức Hùng chia sẻ: "Hơn 20 ngày qua, từ khi thực hiện ca ghép đến hôm nay thật sự rất căng thẳng với chúng tôi. Đến giờ, cả ê kíp mới được giải tỏa căng thẳng và rất mừng 1-2 tuần nữa, chúng tôi có thể trả cho người mẹ người con khỏe mạnh, trả lại cho cậu con trai người mẹ dũng cảm. Với thành công của ca ghép khối tim-phổi này, chúng tôi đã tiếp tục cắm cờ đỏ sao vàng của Việt Nam trên bản đồ ghép đa tạng thế giới, đặc biệt là trong ghép đồng thời tim-phổi".

Các y, bác sĩ Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức với bệnh nhân được ghép đồng thời khối tim-phổi đầu tiên tại Việt Nam. Ảnh do bệnh viện cung cấp

Trước đó, khi bệnh nhân Trần Như Q (38 tuổi) được đưa vào phòng mổ, tiên lượng sống chỉ tính bằng ngày. Bệnh nhân mắc hội chứng Eisenmenger, suy thất phải không hồi phục, hở van ba lá nặng, sức khỏe suy kiệt, không kịp điều trị suy dinh dưỡng. Nguồn tạng hiến quý giá lại gặp nhiều thách thức: Phổi nhiễm khuẩn đa kháng, kích thước lớn hơn lồng ngực người nhận. Thời gian gấp rút, trước lựa chọn sinh-tử, các bác sĩ quyết định: Không mổ thì không còn cơ hội.

Chia sẻ thêm về ca ghép đa tạng này, PGS, TS Phạm Hữu Lư, Phó trưởng khoa Ngoại tim mạch và lồng ngực, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho biết, các chuyên gia phải sử dụng tuần hoàn ngoài cơ thể thay thế tạm thời tim và phổi trong thời gian 7 giờ. Bảo đảm tim hoạt động tốt nhưng cần tránh truyền nhiều dịch gây phù phổi, dùng ít thuốc mê và đưa vào các phương tiện theo dõi huyết động tiên tiến nhất. Khi đưa phổi mới vào, các bác sĩ phải cắt bớt mô phổi để vừa với lồng ngực, thay đổi kỹ thuật nối từ khí quản sang nối hai phế quản gốc, giúp máu tưới tốt hơn. Nội soi phế quản ngay trong mổ để kiểm tra từng miệng nối-một thao tác yêu cầu độ chính xác tuyệt đối.

Sánh ngang các nước phát triển về ghép tạng

Từ một quốc gia đi sau so với thế giới trong lĩnh vực ghép tạng, Việt Nam lại có tốc độ phát triển vượt bậc, liên tục xác lập những thành tựu mới. Năm 1992, ca ghép tạng đầu tiên tại Việt Nam được thực hiện tại Bệnh viện Quân y 103 với một ca ghép thận từ người cho sống thành công, mở đầu hành trình tiếp cận kỹ thuật y học đỉnh cao. Những năm đầu, số ca ghép còn ít, chủ yếu là ghép thận và gan từ người cho sống, trong khi ghép tạng từ người chết não chưa khả thi do thiếu hành lang pháp lý và nhận thức cộng đồng còn hạn chế. Bước ngoặt đến vào năm 2010, khi Việt Nam thực hiện thành công ca ghép tim từ người chết não đầu tiên, đánh dấu sự trưởng thành vượt bậc của đội ngũ y, bác sĩ trong nước. Năm 2020, các bác sĩ Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 thành công ca ghép chi thể đầu tiên ở khu vực Đông Nam Á, cũng là ca ghép chi thể đầu tiên trên thế giới lấy từ người cho sống. Cũng trong năm 2020, các y, bác sĩ Bệnh viện Quân y 103 thực hiện thành công 2 ca ghép ruột đầu tiên tại Việt Nam. Đây cũng là tạng cuối cùng trong nhóm 6 tạng không thể thay thế chức năng (thận, gan, tim, tụy-thận, phổi, ruột) được y học thế giới cũng như Việt Nam thực hiện ghép thành công. Thời điểm đó, Việt Nam nằm trong nhóm 20 nước có thể làm chủ được kỹ thuật này. Năm 2024, ngành ghép tạng Việt Nam ghi dấu ấn đặc biệt với 2 sự kiện y học tiêu biểu, trong đó nổi bật là ca ghép tim và gan đồng thời tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, ca đại phẫu chưa từng có. Đây là ca mổ chưa từng có tiền lệ, chỉ được ghi nhận ở một vài quốc gia có nền y học tiên tiến như Hoa Kỳ và châu Âu. Và nay, để chào mừng những ngày đại lễ của đất nước, các bác sĩ Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức lại xác lập kỷ lục ghép đồng thời đa tạng khối tim-phổi.

Trên thế giới, ghép khối tim-phổi được thực hiện rất ít do yêu cầu nguồn tạng hiếm, quy trình phẫu thuật phức tạp và nguy cơ biến chứng cao; được chỉ định cho những trường hợp mắc đồng thời bệnh tim và bệnh phổi giai đoạn cuối khi tất cả phương pháp điều trị khác không còn hiệu quả. Các tình huống thường gặp gồm: Bệnh tim bẩm sinh phức tạp kèm tăng áp động mạch phổi kiểu Eisenmenger; tăng áp động mạch phổi nặng đã gây suy tim phải không hồi phục; hoặc bệnh phổi giai đoạn cuối kèm bệnh tim trái không thể sửa chữa. Do yêu cầu nguồn tạng hiếm và kỹ thuật cực kỳ phức tạp, mỗi năm toàn thế giới chỉ thực hiện khoảng 100 ca ghép loại này. Tại các trung tâm lớn trên thế giới, tỷ lệ thành công sau ghép khối tim-phổi được cải thiện rõ rệt. Ở Anh, tỷ lệ sống sau 90 ngày đạt khoảng 85% và sau 1 năm là 72%. Tại Hoa Kỳ, ghi nhận tỷ lệ sống 1 năm tới gần 90%. Nhiều báo cáo quốc tế cũng cho thấy, tỷ lệ sống 5 năm sau ghép đạt khoảng 60%, minh chứng cho hiệu quả của phương pháp này.

Theo TS Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế), những kỳ tích này không chỉ là chiến thắng của riêng Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức mà còn là niềm tự hào của ngành y tế Việt Nam, là minh chứng rằng, y học Việt Nam hoàn toàn có thể chinh phục những đỉnh cao kỹ thuật từng được coi là bất khả thi, góp phần nâng tầm vị thế y học Việt Nam trên trường quốc tế. "Dù Việt Nam đi sau nhiều năm so với thế giới, nhưng hiện nay chúng ta tự tin sánh ngang với các cường quốc năm châu về ghép tạng. Trình độ của đội ngũ cán bộ, khả năng hiệp đồng, ý chí quyết tâm của các bác sĩ đã làm nên thành công này", Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh Hà Anh Đức nói.