Nguy cơ đứt gãy hệ thống đăng kiểm và bài toán khắc phục

Đây là câu hỏi không chỉ của các cơ quan quản lý cũng như Cục Đăng kiểm Việt Nam mà còn là mong mỏi không phải đợi chờ đến lượt đăng kiểm của hàng triệu chủ phương tiện.

Nhìn ra thế giới

Là khu vực có mật độ phương tiện cơ giới lớn và đa dạng về chủng loại, Liên minh châu Âu có những quy định riêng về công tác đăng kiểm, giám sát chất lượng phương tiện để các quốc gia thành viên tổ chức kiểm tra định kỳ về an toàn và khí thải với phần lớn phương tiện tham gia giao thông.

Cụ thể, đối với dòng xe thương mại hạng nhẹ (đến 3,5 tấn) và ô tô cá nhân (đến 8 chỗ) thì lần đăng kiểm đầu tiên không muộn hơn 4 năm sau khi mua mới và sau đó là định kỳ hai năm một lần đăng kiểm.

Còn tại Nhật Bản, thời hạn đăng kiểm đối với xe mới mua là lần đầu sau 3 năm và sau đó là định kỳ hai năm một lần. Hệ thống kiểm định ngoài việc kiểm tra độ an toàn và khí thải của một phương tiện, còn để xác định một xe được thay đổi kết cấu hay hoán cải chức năng trái phép hay không. Nếu các xe đã được thay đổi và không đạt tiêu chuẩn, sẽ bị dán một tem đỏ với chữ màu vàng kèm ngày được xác định không phù hợp tham gia giao thông.

Theo Viện Khoa học và Công nghệ TP Okinawa, việc kiểm định phải được thực hiện tại các ga-ra được ủy quyền hoặc trung tâm đăng kiểm đặt tại các thành phố lớn. Dịch vụ kiểm tra và bảo trì cũng có thể được tìm thấy ở hầu hết các đại lý xe hơi.

Nếu chủ phương tiện yêu cầu hoặc ủy quyền ga-ra hoặc đại lý xe hơi tiến hành kiểm định ô tô, các cơ sở này sẽ đưa ra ước tính chi phí trước, bao gồm cả phí bảo dưỡng và phí đại lý ngoài các khoản phí bắt buộc theo luật (phí thủ tục giấy tờ, bảo hiểm xe bắt buộc, thuế trọng lượng xe và phí kiểm định).

Theo quy định của Hàn Quốc, mọi xe cơ giới đã đăng ký sẽ phải đi kiểm định hai năm một lần tại các trung tâm đăng kiểm do Cơ quan An toàn giao thông Hàn Quốc (KOTSA) chỉ định.

Các trung tâm đăng kiểm hoạt động từ thứ 2 tới sáng thứ 7 hằng tuần. Chủ phương tiện cần mang theo giấy chứng nhận sở hữu xe. Quá trình kiểm định thường diễn ra rất nhanh chóng, đôi khi chỉ mất 10 phút. Tuy nhiên, để thuận tiện, mọi người nên đặt lịch hẹn trước qua điện thoại hoặc trực tuyến.

Như vậy có thể thấy, Liên minh châu Âu và một số nước có những quy định về đăng kiểm khác nhau không nhiều. Điều đáng nói là ở châu Âu và Nhật Bản, thời gian phải đăng kiểm lần đầu đối với xe mới xuất xưởng là 3 đến 4 năm. Đây là điều chúng ta đã bàn tới và cũng cần suy nghĩ đến bởi xe mới xuất xưởng đã phải trải qua rất nhiều khâu kiểm tra của các cơ quan chức năng mới được bán ra thị trường. Nếu chúng ta bắt buộc phải kiểm định ngay từ lần đầu đăng ký thì đây cũng là một trong những phương pháp gây áp lực lên người dân và các trung tâm đăng kiểm.

Chuyện tưởng dễ mà khó

Theo ghi nhận ngày 9-3, tại Trung tâm Đăng kiểm xe cơ giới 29.06V (xã Tam Hiệp, huyện Thanh Trì, Hà Nội), nhiều chủ phương tiện đã phải mòn mỏi chờ đợi 3-4 ngày liên tiếp để được phát số thứ tự đến lượt vào đăng kiểm, hàng dài xe cứ thế nối đuôi “rồng rắn” 4-5 cây số trước cổng trung tâm đăng kiểm.

Ô tô xếp hàng dài chờ tới lượt đăng kiểm là thực trạng tại các trung tâm đăng kiểm ở Hà Nội trong những ngày qua.

Anh Đoàn Văn Ba (sinh năm 1974, quận Đống Đa, Hà Nội) cho hay: “Ngày trước đưa xe đi kiểm định chỉ mất khoảng 40 phút, tính cả thời gian chờ đợi và làm thủ tục. Tháng 3-2023 xe tôi sẽ hết hạn, các trung tâm đăng kiểm của Thủ đô ngày càng eo hẹp nên tôi phải lặn lội hàng chục cây số, đợi từ 2 giờ sáng ngày 7-3 mới được đến lượt lấy số; mà giờ vẫn còn 30 xe nữa mới đến mình. Một nhà 5 miệng ăn chỉ trông chờ vào chiếc ô tô để kiếm cơm nên đành phải chấp nhận chờ đợi”. 

May mắn chờ đợi đến ngày thứ 4 để được vào kiểm định, nhưng anh Đào Văn Thịnh (sinh năm 1987, quận Hà Đông, Hà Nội) vẫn phải rơi vào tình huống “dở khóc - dở cười”. Anh chia sẻ: “Xe của tôi đã hết hạn đăng kiểm nên phải chờ bằng được để đến lượt nhưng khi vào lại nhận thông báo xe bị phạt nguội tại huyện Sóc Sơn (Hà Nội). Bây giờ cho xe lưu thông quay về nộp phạt thì sợ bị phạt, còn nộp phạt xong quay lại chờ đăng kiểm cũng mất vài ngày, thế là mất công, mất việc cả tuần. Trước đây, việc đăng kiểm xe là chuyện rất dễ và đơn giản, nhưng giờ đây lại là câu chuyện quá khó”.   

Những giải pháp cấp bách

Trước thực tế Hà Nội chỉ còn 7 trung tâm đăng kiểm đang hoạt động, trong khi nhu cầu kiểm định xe của người dân tăng cao, gây ùn tắc nhiều điểm.

Cụ thể, theo lãnh đạo Sở Giao thông vận tải Hà Nội, dự kiến theo chu kỳ kiểm định phương tiện trong tháng 3 và tháng 4 năm nay, số lượng phương tiện đến hạn đăng kiểm sẽ tăng cao, trong khi năng lực đăng kiểm bị giảm sút. Do đó, sẽ xuất hiện tình trạng quá tải tại các trung tâm đăng kiểm, tình hình ùn tắc giao thông tại khu vực đăng kiểm là điều không thể tránh khỏi và có khả năng đứt gãy hệ thống đăng kiểm.

Vì vậy, thời gian tới, Sở Giao thông vận tải Hà Nội sẽ tiếp tục phối hợp với Cục Đăng kiểm Việt Nam triển khai các giải pháp để nhanh chóng khôi phục hoạt động của các trung tâm đăng kiểm trên địa bàn Hà Nội. Đôn đốc, động viên các trung tâm đăng kiểm sớm thực hiện phương án khôi phục hoạt động trở lại theo báo cáo, từng bước đáp ứng nhu cầu kiểm định phương tiện của người dân, doanh nghiệp.

Tại buổi làm việc với Bộ Giao thông vận tải, Bộ Công an chiều 8-3, nhằm giải quyết tình trạng ùn tắc nghiêm trọng tại các trung tâm đăng kiểm, Phó thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà yêu cầu Bộ Giao thông vận tải sớm đưa ra hướng dẫn cho phép các trung tâm bảo trì, bảo dưỡng của các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu xe ô tô đủ điều kiện được tham gia thực hiện kiểm định xe; thực hiện miễn đăng kiểm lần đầu đối với ô tô mới sản xuất, lắp ráp và xe cơ giới nhập khẩu chưa qua sử dụng.

Đồng thời, tập trung huy động, điều phối nhân lực đăng kiểm viên, cán bộ nghiệp vụ ở các địa phương khác "chi viện" cho các trung tâm đăng kiểm ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, kết hợp tăng ca, kíp để đáp ứng nhu cầu kiểm định của người dân.

Nhân viên các trung tâm đăng kiểm phải làm việc với cường độ liên tục, hướng dẫn tận tình cho các chủ phương tiện khi gặp các lỗi không đủ điều kiện đăng kiểm.

Cũng theo Sở Giao thông vận tải Hà Nội, dự báo trong thời gian tới khả năng sẽ có thêm các trung tâm đăng kiểm phải dừng hoạt động để phục vụ công tác điều tra; một số cá nhân đăng kiểm viên đang có tâm lý không muốn tiếp tục làm việc, dẫn đến việc khôi phục hoạt dộng trung tâm đăng kiểm trên địa bàn sẽ gặp nhiều khó khăn hơn do thiếu nguồn lực đăng kiểm viên, đăng kiểm viên bậc cao. Trong khi quá trình đào tạo, bồi dưỡng một đăng kiểm viên phải mất nhiều thời gian (đăng kiểm viên: Tối thiểu 1 năm, đăng kiểm viên bậc cao: Tối thiểu 4 năm).

Trước thực tế trên, Sở Giao thông vận tải Hà Nội đã tham mưu, đề xuất UBND Thành phố tiếp tục có văn bản đề nghị Bộ Giao thông vận tải chỉ đạo Cục Đăng kiểm Việt Nam thường xuyên mở các lớp bồi dưỡng, tổ chức đánh giá cấp chứng chỉ cho đăng kiểm viên, đăng kiểm viên bậc cao tạo nguồn nhân lực dự phòng để vận hành ổn định hoạt động cho các trung tâm đăng kiểm. Bổ sung đăng kiểm viên, đăng kiểm viên bậc cao, điều phối tăng cường các đăng kiểm viên, tổ chức kiểm tra, kiểm chuẩn các thiết bị, dây chuyền kiểm định để sớm khôi phục hoạt động của các trung tâm đăng kiểm xe cơ giới Hà Nội.

Cục Đăng kiểm Việt Nam tiếp tục khuyến cáo người dân Hà Nội chủ động đưa xe sang các trung tâm đăng kiểm ở địa phương lân cận để kiểm định, tránh bị ùn tắc. Cục sẽ khẩn trương mở lại các trung tâm đăng kiểm ngay sau khi được cơ quan công an bàn giao cơ sở vật chất.

CƯỜNG DUYÊN - HỒNG PHÚC - TUẤN SƠN