Những "lò ấp" khủng bố IS

Trong một bài viết mới đây, CNN cho biết Panorama là nhà tù nghiêm ngặt bậc nhất ở Đông Bắc Syria, được xây dựng bởi liên minh quốc tế chống IS do Mỹ dẫn đầu và được quản lý bởi Các lực lượng Dân chủ Syria (SDF)-nòng cốt là người Kurd do Mỹ hậu thuẫn. Tại Panorama có một số phần tử IS nguy hiểm nhất bị bắt vào năm 2019 sau khi tổ chức khủng bố này bị đánh bại trên thực địa. Tất cả tù nhân tại Panorama bị giam giữ tới 23 tiếng mỗi ngày, bị giam vô thời hạn dù chưa từng bị kết án, khiến tình hình nơi đây bị xem là "một hố đen pháp lý". SDF thừa nhận bệnh lao đang hoành hành tại Panorama, làm 5 người chết mỗi tháng.

Trại Al-Hol ở Đông Bắc Syria, tháng 4-2023. Ảnh: AP

Theo CNN, trong số gần 4.000 tù nhân liên quan đến IS tại Panorama, có khoảng 600 thanh thiếu niên bị giam giữ từ nhỏ. Nhiều thanh thiếu niên được bố mẹ đưa đến Syria sống dưới ách cai trị của IS khi tổ chức khủng bố giành quyền kiểm soát nhiều khu vực ở quốc gia Trung Đông. Đến tuổi trưởng thành, sau 5 năm trong tù, họ không biết lý do tại sao bị giam giữ và cũng không biết tương lai mình sẽ đi về đâu. Stefan Uterloo, 19 tuổi, chính là một ví dụ điển hình. Uterloo bị đưa tới nhà tù Panorama vào năm 14 tuổi. Hiện tại, Uterloo vẫn đang bị giam giữ cùng 25 thanh niên khác trong một phòng giam ở Panorama. "Tôi không biết gì về các thủ lĩnh cấp cao của IS, thậm chí không biết mình đã làm gì mà phải bị trừng phạt. Tôi phải trải qua 5 năm trong nhà tù này vì những gì bố mẹ mình đã làm", Uterloo nói với CNN khi SDF lần đầu tiên cho phép báo chí tiếp cận các cơ sở giam giữ ở Đông Bắc Syria do lực lượng này quản lý.

Ước tính có khoảng 30.000 trẻ em tại gần 30 cơ sở giam giữ ở Đông Bắc Syria, biến khu vực này trở thành nơi giam giữ trẻ em lớn nhất thế giới. Tại trại Al-Hol hiện có hơn 40.000 người, trong đó có cả người tị nạn, thân nhân của các tay súng IS, thậm chí là nạn nhân của tổ chức khủng bố này. 1/2 số người ở Al-Hol là trẻ em, hầu hết dưới 12 tuổi. Trong một chuyến thăm, tướng Erik Kurilla, người đứng đầu Bộ chỉ huy Trung tâm của quân đội Mỹ (CENTCOM)-cơ quan giám sát các chiến dịch quân sự của nước này tại Trung Đông, đã mô tả trại Al-Hol là "quả bom hẹn giờ". "Đây chính là lò ấp thế hệ IS tiếp theo. Những thanh thiếu niên ở đây có nguy cơ cao bị cực đoan hóa do chất lượng sống rất kém", tướng Kurilla khẳng định.

Một quan chức cấp cao của Chính phủ Mỹ nói với CNN rằng, mỗi tháng, có vài chục trẻ em trong độ tuổi từ 10 đến 15 bị đưa lậu ra khỏi Al-Hol tới các trại huấn luyện của IS. Tổ chức khủng bố này "muốn những người bị giam giữ ở đó duy trì lòng trung thành và tinh thần sẵn sàng". SDF thường xuyên phát hiện các video huấn luyện và giết chóc của IS lưu trên điện thoại di động bị thu giữ tại Al-Hol.

CNN cho biết, Mỹ và SDF đang thúc đẩy hồi hương các đối tượng bị giam giữ ở Đông Bắc Syria, xem đây là giải pháp khả thi nhất "cho tình hình phức tạp và nguy hiểm ở đó". Tuy nhiên, nhiều quốc gia đang không muốn tiếp nhận trở lại các công dân do lo ngại nguy cơ “nhập khẩu” chủ nghĩa cực đoan bạo lực.

Kể từ khi IS mất quyền kiểm soát đối với toàn bộ khu vực lãnh thổ từng chiếm đóng tại Iraq và Syria, hàng loạt thủ lĩnh cấp cao của IS đã bị tiêu diệt trong các chiến dịch chống khủng bố. Thế nhưng, theo hãng tư vấn địa chính trị GIS (Liechtenstein), điều đó không đồng nghĩa là IS chấp nhận cúi đầu. Sức hút từ cái gọi là “Vương quốc Hồi giáo” mà IS “về cơ bản từng đạt được” vẫn là động lực thôi thúc các tay súng IS. CNN ước tính có 56.000 người, gồm các tay súng IS và các cá nhân liên quan, đang bị giam giữ ở Đông Bắc Syria. “Một cuộc vượt ngục quy mô lớn có thể là chất xúc tác cho sự hồi sinh của đội quân khủng bố lớn nhất và giàu nhất thế giới-vốn từng chiếm đóng lãnh thổ trong một vài năm tại hai quốc gia có chủ quyền”, GIS nhận định.

HOÀNG VŨ