Thời điểm tạo sự bứt phá phát triển của ngành giáo dục

Bước vào năm học mới, khi Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22-8-2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo được ban hành, góp phần tạo đà để giáo dục Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới.

Niềm vui khi đón nhận những chính sách nhân văn

Sáng đầu thu, trong căn nhà nhỏ ở xã Hoằng Tiến, tỉnh Thanh Hóa, vợ chồng anh Nguyễn Đình Như không giấu nổi niềm vui khi năm học mới này, cả 3 đứa con đều được miễn học phí. Bao năm nay, cuộc sống của gia đình gắn bó với ruộng đồng và xưởng mộc đơn sơ, thu nhập bấp bênh, chỉ lo đủ cái ăn, cái mặc cho con đã chật vật, chuyện học hành vì thế càng thêm nặng gánh.

Anh Nguyễn Đình Như chia sẻ: “Trước đây, cứ mỗi dịp vào năm học mới, hai vợ chồng lại phải tính toán, chắt chiu từng đồng để lo tiền trường cho các con. Giờ thì yên tâm hơn rồi, Đảng, Nhà nước quan tâm miễn học phí cho các cháu, vợ chồng tôi thấy ấm lòng lắm!”. Niềm vui giản dị ấy hiện rõ trong ánh mắt của người nông dân quanh năm chân lấm tay bùn, trong nụ cười của người vợ tảo tần. Đối với họ, việc được san sẻ gánh nặng học phí không chỉ là sự hỗ trợ thiết thực mà còn là nguồn động viên để gia đình thêm vững tin, đồng hành với con cái trên con đường học tập phía trước.

Chung niềm vui ấy, trong căn nhà nhỏ của vợ chồng chị Lê Thị Hằng, ở xã Hoài Đức, TP Hà Nội rộn ràng hơn thường lệ. Cậu con trai út của anh chị là Nguyễn Anh Tùng, trong bộ đồng phục mới tinh, háo hức bước vào lớp 1 ở ngôi trường khang trang vừa được thành phố đầu tư xây dựng. Điều khiến vợ chồng chị vui mừng hơn cả là con không chỉ được học trong môi trường hiện đại mà còn được thành phố hỗ trợ tiền ăn bán trú. Với những người lao động tự do, công việc bấp bênh như anh chị, khoản hỗ trợ ấy cùng chính sách miễn học phí đã giúp anh chị có thể tiết kiệm để chăm lo cho con tốt hơn.

Một tiết mục văn nghệ chào đón học sinh lớp 6 của Trường THCS Nguyễn Trường Tộ (phường Ô Chợ Dừa, Hà Nội). Ảnh: MAI HƯƠNG

Trường THCS Nguyễn Trường Tộ (phường Ô Chợ Dừa, Hà Nội) chào đón học sinh lớp 6 năm học 2025-2026. Ảnh: MAI HƯƠNG

Nghị quyết 71 và kỳ vọng phát triển giáo dục giai đoạn mới

Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị ra đời được xem như “lộ trình mới” cho giáo dục. Nghị quyết xác định rõ: Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, quyết định tương lai dân tộc. Phát triển giáo dục và đào tạo (GD-ĐT) là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân.

Không chỉ dừng ở mục tiêu phổ cập, nghị quyết nhấn mạnh đến xây dựng hệ thống giáo dục mở, linh hoạt, hiện đại và nhân văn, nơi mọi công dân đều có cơ hội học tập suốt đời. Điểm cốt lõi của Nghị quyết 71 là đặt giáo dục vào trung tâm của chiến lược phát triển quốc gia. Điều đó đồng nghĩa với việc những vấn đề tồn đọng, từ thiếu giáo viên, chênh lệch vùng miền đến cơ sở vật chất xuống cấp, không còn được coi là chuyện nội bộ ngành, mà là bài toán chung của toàn xã hội.

Phát biểu tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ năm học 2025-2026, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu toàn ngành giáo dục phải phát triển đột phá hơn, tạo nền tảng vững chắc cho đất nước bước vào kỷ nguyên mới, trong đó ngành giáo dục tập trung chuyển từ trang bị kiến thức sang phát triển phẩm chất, năng lực toàn diện của người học. Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh: Mọi tư duy, phương pháp luận, cách tiếp cận giải quyết các vấn đề của GD-ĐT theo hướng mọi công dân phải được tiếp cận bình đẳng với giáo dục, nhất là người yếu thế, ở vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc thiểu số; xây dựng chương trình, giáo trình tiên tiến hiện đại, thực tế; học đi đôi với hành, học thật, thi thật, hiệu quả thật, phù hợp với sự phát triển của đất nước. Thầy cô phải là động lực, truyền cảm hứng cho học sinh, sinh viên; gia đình, xã hội, nhà trường phải là nền tảng, điểm tựa, bệ đỡ cho học sinh, sinh viên và thầy, cô giáo. Không để học sinh thiếu trường, lớp, thiếu thầy cô, thiếu ăn, thiếu mặc.

Đây không chỉ là yêu cầu mà còn là cam kết về sự đồng hành của Chính phủ để giáo dục thực sự trở thành ưu tiên trong các quyết sách phát triển. Để nghị quyết của Đảng và những chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ đi vào cuộc sống, cần sự vận hành quyết liệt, đồng bộ từ Trung ương tới cơ sở. Những sáng kiến ở địa phương thời gian qua như “trường học số” ở TP Hồ Chí Minh, đầu tư trường mới ở TP Hà Nội... cho thấy, nếu có quyết tâm, mỗi địa phương đều có thể tìm cách sáng tạo phù hợp. Vấn đề là làm sao nhân rộng mô hình, đồng thời khắc phục chênh lệch để một học sinh vùng cao và một học sinh thành phố đều có cơ hội tiếp cận tri thức bình đẳng.

Bà Trần Thị Diệu Thúy, Phó chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh cho biết: Thời gian qua, công tác chuyển đổi số đã được thành phố triển khai rộng rãi trong toàn ngành. Hệ thống thông tin địa lý giáo dục (GIS) đã được hoàn thiện, 100% các địa phương tại khu vực 1 (địa bàn TP Hồ Chí Minh cũ) tuyển sinh các lớp đầu cấp bằng hình thức trực tuyến; tối ưu hóa mạng lưới trường lớp, phân tuyến hợp lý hơn trên quy mô lớn, nhất là những khu vực đông dân cư.

Tuy nhiên, lãnh đạo nhiều địa phương cũng cho rằng: Sau hợp nhất các tỉnh, tình trạng cơ sở vật chất còn chưa đồng đều ở các địa phương, đặc biệt là các vùng khó khăn, đông dân cư; vì thế, cần phải tập trung nghiên cứu các giải pháp để bảo đảm chất lượng và điều kiện dạy học phù hợp với tình hình mới. Bên cạnh đó, thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở thuộc quản lý của cấp phường, xã; sự thay đổi này đặt ra những yêu cầu mới đối với UBND cấp xã (phường), đặc biệt là công chức phụ trách về giáo dục ở các phòng văn hóa-xã hội.

Năm học 2025-2026, với chủ đề “Kỷ cương-Sáng tạo-Đột phá-Phát triển”, ngành giáo dục đặt ra 8 nhóm nhiệm vụ trọng tâm: Hoàn thiện pháp luật; phổ cập mầm non 3-5 tuổi, tổ chức dạy học 2 buổi/ngày; khắc phục tình trạng thiếu giáo viên; ưu tiên đầu tư cho 248 xã biên giới; đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo; nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực công nghệ cao; mở rộng hợp tác quốc tế; xây dựng xã hội học tập.

Trường Tiểu học Dịch vọng B (phường Cầu Giấy, TP Hà Nội) đón học sinh lớp 1 vào năm học 2025-2026.

Nhìn ở góc độ xã hội, kỳ vọng của mỗi đối tượng vào sự phát triển, bứt phá của ngành giáo dục rất cụ thể. Giáo viên mong có chính sách lương bổng ổn định để yên tâm với nghề. Phụ huynh mong con được học trong ngôi trường với cơ sở vật chất khang trang, có thầy cô giỏi, tận tâm với sự nghiệp giáo dục. Doanh nghiệp kỳ vọng giáo dục đại học nhanh chóng cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho các ngành công nghệ mũi nhọn. Tất cả đều gặp nhau ở một điểm: Mong muốn giáo dục không chỉ truyền dạy kiến thức cho học sinh, sinh viên mà còn nuôi dưỡng khát vọng, nhân cách và năng lực hội nhập cho các em.

Năm học 2025-2026 là bước khởi đầu cho giai đoạn đột phá phát triển GD-ĐT. Khi chính sách đi cùng thực tiễn, khi thầy và trò, phụ huynh và xã hội đồng lòng, giáo dục Việt Nam hoàn toàn có thể tự tin bước vào một kỷ nguyên mới công bằng hơn, hiện đại hơn, nhân văn hơn để giáo dục thực sự trở thành động lực then chốt cho sự phát triển đất nước.

THÀNH AN